Historia
Obchody 100-lecia ZNP w Oddziale ZNP w Bytomiu i Radzionkowie
Zbliżała się 100-tna rocznica utworzenia ZNP w Pilaszkowie
w 1905 r., organizacji związkowej o historycznym znaczeniu, zasłużonej dla polskiej
oświaty, polskiego szkolnictwa, polskich nauczycieli. Ta okrągła rocznica zobowiązywała
okręgi i oddziały związkowe do uroczystych obchodów i zamanifestowania społeczeństwu,
że Związek na przestrzeni wieku zawsze wspierał polską szkołę, promował nowe
i postępowe kierunki polskiej oświaty, bronił nauczycieli.
Przygotowania do obchodów 100-lecia ZNP dla Zarządu Oddziału
ZNP w Bytomiu i Radzionkowie były szczególnie ważne i były dodatkowym wielkim
wyzwaniem, a to z tej przyczyny, ponieważ Oddział w 2005 r. obchodził także
60-lecie swego powstania.
Do tych obchodów Zarząd przygotowywał się już od wielu lat,
a jego członkowie aktywnie włączyli się w zaplanowane działania. Z okazji Jubileuszu
Zarząd starał się wprowadzać różnorakie formy działalności na rzecz członków
Związku, brać udział w ciekawych spotkaniach i imprezach, organizować szkolenia
itp. Duże zaangażowanie wykazał także Zarząd SEiR, który z myślą o 100-leciu
ZNP już od 1995 r. zbierał materiały, dokumenty, eksponaty, ksiązki i opracowywał
biogramy zasłużonych działaczy związkowych, nauczycieli i pracowników oświaty.
Opracowywał także rysy historyczne dotyczące Oddziału i ważnych wydarzeń związkowych
i oświatowych z terenu miasta Bytomia z lat 1945-1981 do I-II-II tomu Encyklopedii
ZNP woj. śląskiego. Założono także "księgę pamięci" zasłużonych związkowców
- nauczycieli, pionierów, którzy tworzyli polskie szkolnictwo w Bytomiu i utworzyli
w 1945 r. Oddział ZNP.
Intensywny okres przygotowań do Jubileuszu 100-lecia ZNP rozpoczął
się w bytomskim Oddziale już w 2004 r. Na spotkaniach Zarządu zgłaszano różne,
ciekawe propozycje. Z tych to propozycji opracowano ambitny plan obchodów. Plan
opracowano tak, aby był możliwy do zrealizowania.
Jedną z wielu konkretnych propozycji było włączenie się Oddziału
w zorganizowanie rotacyjnej, historycznej wystawy z okazji 100-lecia a zaprezentowanej
przez Zarząd Okręgu Śląskiego ZNP w Pilaszkowie. Zarząd Oddziału przekazał na
wystawę 21 tematycznych pozycji tj. ciekawych i wyjątkowych dokumentów historycznych,
eksponatów, strojów śląskich, rozbarskich, sztandar Oddziału i inne. Eksponaty
te uświetniły i wzbogaciły wystawę Zarządu Okręgu Śląskiego ZNP.
Do planu obchodów 100-lecia ZNP włączono specjalne opracowania
uzupełniające, a dotyczące zasłużonych działaczy związkowych z lat przełomów
oraz rysy historyczne Oddziału i innych wydarzeń związkowych. Zostały one zamieszczone
w IV tomie Encyklopedii ZNP woj. śląskiego wydanego specjalnie z okazji Jubileuszu
przez Zarząd Okręgu. W tomie tym znalazło się 14 dalszych biogramów i 5 dłuższych
opracowań historycznych dotyczących działalności Oddziału Bytomskiego w latach
1981-2005, historii SEiR przy Zarządzie Oddziału, historii Ogniska ZNP w Radzionkowie,
działalności prezesów Oddziału z lat 1981-2005 oraz wspomnień nauczycieli związkowców
z lat okupacji.
Duży wkład pracy w te opracowania wniosła kol. Irena Anczarska
- Smandek, członek Okręgowej Komisji Historycznej przy Zarządzie Okręgu Śląskiego
ZNP. Wspomagały ją: kol. z Zarządu Sekcji Emerytów i Rencistów Eugenia Lew,
Wanda Majeranowska, Irena Tobór, Gabriela Wiaterek, Wiceprezes ZO ZNP, Sekretarz
ZO ZNP Eliza Auguściak-Pałka i referent biura kol. Elżbieta Brodacka a pieczę
nad wszystkim trzymała i służyła swoimi radami Prezes Oddziału kol. Anna Cholewińska.
W planie uwzględniono specjalne jubileuszowe, uroczyste spotkania
i odznaczenia z zasłużonymi członkami ZNP, z nauczycielami tajnego nauczania
mieszkającymi w Bytomiu okolicy, odwiedziny u starszych i chorych członków ZNP,
złożenie kwiatów i zapalenie zniczy na grobach zasłużonych byłych związkowców,
jak również wysłanie życzeń, listów gratulacyjnych, podziękowań itp.
Zaplanowano także wycieczkę do Warszawy i Pilaszkowa oraz
inne o charakterze historycznym i rekreacyjnym a także oddziałową wystawę dokumentów
i eksponatów(obrazów), uwzględniono również ciekawe spotkania z młodymi nauczycielami,
dziećmi przedszkolnymi, młodzieżą szkolną, władzami Związku tj. Zarządu Głównego
i Zarządu Okręgu Śląskiego ZNP, przedstawicielami władz woj. Śląskiego, władz
miasta Bytomia i Radzionkowa oraz przedstawicielami innych ważnych środowisk
i instytucji oświatowych i kulturalnych z Bytomia itp.
W ramach obchodów 100-lecia ZNP, przedstawiciele Zarządu Oddziału
i Zarządu SEiR zwiedziły wystawę historyczną ZNP w Pilaszkowie oraz byli na
wycieczce w Warszawie i uczestniczyli w "Apelach" pod tablicami upamiętniającymi
wydarzenia związkowe, a przede wszystkim pod "Pomnikiem nauczycieli TON-u".
W kwietniu 2005 r. członkowie Zarządu Oddziału i Sekcji Emerytów i Rencistów
brali udział w tzw. "Dniach Pamięci" i uczestniczyli w "Marszu
Milczenia" w Auschwitz-Birkenau. Było to wielkie, wzruszające przeżycie,
bardzo pouczające a zarazem była to manifestacja nauczycieli woj. śląskiego
i małopolskiego. Braliśmy także udział w sesji popularno-naukowej poświęconej
100-leciu ZNP i aktualnym problemom związkowym i oświatowym w Katowicach, które
odbyło się w sali Sejmu Śląskiego.
W roku Jubileuszu szczególnie zachęcano do udziału w wycieczkach
rekreacyjnych, historyczno-poznawczych i pobytach wypoczynkowych w Jaszowcu
w "Domu Nauczyciel". W związku z tym dla naszych członków i ich rodzin
zorganizowaliśmy 2 wycieczki, w Beskid Mały na Górę Żar z przejściem na Przełęcz
Kocierską oraz do Wrocławia na "Panoramę Racławicką".
Z okazji Jubileuszu wysłano życzenia i listy gratulacyjne
kol. kol. z długoletnim stażem członkowskim oraz zorganizowano uroczyste spotkanie
członków SEiR z Prezydium Zarządu Oddziału. Na tym spotkaniu SEiR otrzymali
upominki ze słodyczami a dodatkowo zasłużeni dla Oddziału otrzymali listy gratulacyjne
i kwiaty. W związku ze 100-leciem ZNP Zarząd SEiR przygotował listę członków
z 50-letnim stażem związkowym. Takich członków w naszym Oddziale w chwili tworzenia
listy było 50 osób. Zarząd Oddziału przygotował i przesłał 7 wniosków do odznaczenia
Złotą Odznaką ZNP oraz sporządził listy jubilatów ZNP z 25 letnim stażem pracy
w szkole.
Ogromnym wyzwaniem dla Zarządu Oddziału było przygotowanie
"Spotkania Pokoleń" 15 listopada 2005 r. Zgodnie z kalendarzem uroczystości
Jubileuszowych Okręgu Śląskiego ZNP Zarząd Oddziału w Bytomiu i Radzionkowie
przygotował wielką, patriotyczną uroczystość z okazji obchodów 66 rocznicy powstania
TON-u, 100-lecia ZNP i 60 rocznicy powstania Oddziału ZNP w Bytomiu. To "Spotkanie
Pokoleń", które zorganizował Oddział Bytomski było uwieńczeniem obchodów
100-lecia ZNP w woj. śląskim.
Uroczystość jubileuszowa była imponująca i dostojna. Odbyła
się 15 listopada 2005 r. o godz. 12 w restauracji "Graan-Pol" w Bytomiu.
Wzięło w niej udział 220 osób.
Program spotkania był odpowiednio dobrany i drobiazgowo przygotowany
. Naczelne hasło to "Spotkanie Pokoleń" - 66 rocznica TON-u w 100-leciu
ZNP. Szatę graficzną - napisy, wystrój sali oraz wystawę z zebranych materiałów
a dotyczącą historii i działalności Zarządu Oddziału opracowała i wykonała z
udziałem członków Zarządu kol. Jadwiga Kucharska-Jastalska. Każdy z zaproszonych
gości otrzymał program uroczystości i opiekę członków Zarządu. Nad całością
uroczystości czuwała Prezes Oddziału kol. Anna Cholewińska. Ona też serdecznie
przywitała gości, po czym przekazała dalsze prowadzenie imprezy kol. kol. Jolancie
Girsch-Hajdzie i Andrzejowi Popławskiemu.
Następnie chór Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej w Bytomiu
wykonał pieśń związkową i pieśni patriotyczne. Po czym kol. Irena Anczarska-Smandek
z SEiR przedstawiła rys historyczny poświęcony "Spotkaniu pokoleń"
- nauczycielom tajnego nauczania, pionierom czasów powojennych, długoletnim
członkom Związku, członkom ZNP starszego i młodszego pokolenia oraz tradycjom
ruchu związkowego na Ziemi Bytomskiej.
Tekst wystąpienia przeplatany był fragmentami odpowiednio
dobranych wierszy i wspomnień nauczycieli bytomskich z czasów okupacji. Fragmenty
te pięknie i z uczuciem odczytała młoda nauczycielka z Młodzieżowego Domu Kultury
kol. Anna Meiser, członek Zarządu Oddziału, uczestniczka warsztatów teatralnych
Młodzieżowego Domu Kultury w Bytomiu. Było to ciekawe wystąpienie wnoszące głębokie
treści i przeżycia. Po tym wystąpieniu, chór wykonał kilka pieśni a następnie
wystąpili specjalni goście. Na uroczystość przybyło 24 specjalnych gości w tym
przedstawiciele władz: województwa, Miasta Bytomia i Radzionkowa, władz Zarządu
Głównego i Zarządu Okręgu ZNP, przedstawiciele środowisk oświatowych i kulturalnych
z Bytomia.
Najpierw głos zabrał wicemarszałek woj. śląskiego, honorowy
Prezes Oddziału ZNP w Bytomiu i Radzionkowie kol. Sergiusz Karpiński, następnie
Prezydent Miasta Bytomia Krzysztof Wójcik i Burmistrz Miasta Radzionkowa Gustaw
Jochlik oraz przedstawiciele Zarządu Głównego i Okręgu Śląskiego kol. kol. Marek
Fabryczny i Jan Zalczyk. Dłuższą chwilę przemawiała Prezes Okręgu Śląskiego
SEiR kol. Czesława Przybyła, która w swoim referacie uzupełniła wiadomości o
nauczycielach tajnego nauczania w woj. śląskim podkreślając ich heroizm i oddanie
Ojczyźnie.
Następnie przystąpiono do uhonorowania nauczycieli TON-u Na
spotkanie przybyło tylko 8 bohaterów nauczycieli tajnego nauczania. A byli to:
kol. kol. Helena Bira, Andrzej Czubek i Wincentyna Świerszczewska z Bytomia,
kol. Stanisław Grzesiuk z Tychów, kol. kol. Stefania Niesyto, Jadwiga Pudłowska,
Helena Zarębska z Zabrza i kol. Marian Wójcik z Kłomnic. Przybyłych Seniorów-
nauczycieli TON-u uhonorowano odznaczeniami, listami z podziękowaniami, upominkami,
kwiatami. Po czym przedstawicielka przybyłych Seniorów kol. Pudłowska Jadwiga
(lat 94) podziękowała za pamięć i uznanie i przez 5 minut z pamięci deklamowała
własny wiersz, o tym jak uczyła dzieci i młodzież patriotyzmu. Słuchacze nagrodzili
jej wystąpienie długimi i gromkimi brawami. W międzyczasie wystąpił zespół dziecięcy
"Karolinka" z Radzionkowa, który popisywał się śląskimi pieśniami.
Następnie przystąpiono do dalszych odznaczeń. Członkom ZNP z 50-letnim stażem
wręczono z okazji 100-lecia ZNP po raz pierwszy w historii Związku "Odznaki
za 50 lat przynależności do ZNP" oraz piękne zegarki, upominki i kwiaty.
W naszym Oddziale tych zaszczytnych odznak otrzymało 46 związkowców. Z kolei
przystąpiono do wręczenia medali "za szczególne zasługi dla ZNP".
Z okazji Jubileuszu Związku otrzymali go: kol. kol. Irena Anczarska-Smandek
z SEiR, Anna Cholewińska Prezes Oddziału, Roman Jopa, były długoletni Prezes
Oddziału a obecnie Sekretarz Miasta Bytomia oraz Sergiusz Karpiński były Prezes
Oddziału i Honorowy Prezes Oddziału, wybitny działacz ZNP obecnie wicemarszałek
woj. śląskiego.
Następnie przystąpiono do nadania "Złotych Odznak ZNP".
Otrzymali ją; kol. kol. Jolanta Girsch-Hajda, Urszula Pelc, Andrzej Popławski
i Paweł Warczok.
75 członkom ZNP wręczono pamiątkowe zegarki i listy gratulacyjne,
tradycyjnie nadawane przez Zarząd Oddziału dla nauczycieli z 25-letnim stażem
pracy i co najmniej 3-letnią przynależnością związkową.
Przez cały czas zespół dziecięcy "Karolinka" z Radzionkowa
uprzyjemniał czas gościom swoimi pieśniczkami. Po zakończonych odznaczeniach
przedstawiciel nagrodzonych serdecznie podziękował za medale, odznaki i upominki.
W uroczystościach "Spotkanie Pokoleń" wziął udział
cały Zarząd Oddziału w Bytomiu i Radzionkowie i Zarząd SEiR.
Sponsorami tak bogatych upominków dla jubilatów i nauczycieli
TON-u byli: Marszałek woj. śląskiego, Prezydent Miasta Bytomia, Burmistrz Miasta
Radzionkowa, Kolegium Nauczycielskie z Bytomia, Zarząd Oddziału ZNP w Bytomiu
i Radzionkowie.
Na zakończenie imprezy wystąpił Zespół Muzyczny - nauczycieli
z Kolegium Nauczycielskiego z Bytomia. W tym czasie goście udali się na zwiedzanie
wystawy "60 lat Oddziału ZNP w Bytomiu" oraz na obfity poczęstunek
przygotowany przez restaurację. Uroczystość była wspaniała pod każdym względem,
dlatego odbiła się szerokim echem w Okręgu Śląskim ZNP.
Należałoby podziękować wszystkim, którzy wnieśli swój wkład
w przygotowania i organizację a szczególnie Pani Prezes Oddziału kol. Annie
Cholewińskiej, która stanęła na wysokości zadania. Niech słowa S. Wyspiańskiego
będą dla niej podziękowaniem:
" Idziesz przez świat
i światu dajesz kształt
przez swoje czyny ... "
Zebrała i opracowała
Irena Anczarska-Smandek ZO ZNP Bytom
|